Rechtspositie van de Uitgever

Page last edited 4.007 dagen geleden
Uit reclameproject vop
Jump to navigation Jump to search

Hoe ver kan je gaan in je reclame? Zijn sommige boodschappen, of bepaalde manieren van reclame aan de man brengen niet toegestaan? Geldt de alom bekende vrijheid van drukpers ook wanneer die pers commerciële boodschappen afdrukt?

In Rechtsleer

De Grondwet

Principe van Getrapte Aansprakelijkheid

Artikel 25 van de grond stelt het principe van getrapte aansprakelijkheid in voor persmisdrijven, dit regelt zowel de strafrechtelijke vervolging als burgerlijke vorderingen. Volgens dit principe is er telkens slechts één persoon aansprakelijk: indien de auteur in België woont, is dit in de eerste plaats de auteur. Woont de auteur niet in België, dan wordt de uitgever aansprakelijk. Als ook dit niet mogelijk is verschuift de aansprakelijkheid naar de drukker. Als laatste kan de aansprakelijkheid bij de verspreider gelegd worden. Deze aansprakelijkheid is getrapt omdat, wanneer één persoon niet aanwezig is, de aansprakelijkheid verschuift.

Wanneer reclame gemaakt wordt door een reclamebureau in opdracht van een bepaald bedrijf, is dat reclamebureau dus individueel aansprakelijk en niet de opdrachtgever.

Voorrang van Rechtsmacht voor Persmisdrijven en Correctionalisering

De grondwet voorziet erin dat persmisdrijven (ook wanneer de pers commerciële boodschappen verspreidt) berecht worden voor het Hof van Assisen, in plaats van een rechtbank van eerste aanleg. De grondwetgever had hiertoe verschillende redenen: zo was de grondwetgever (destijds) wantrouwig tegenover vonnisrechters die geneigd zouden zijn burgerlijke belangen boven de vrijheid van meningsuiting te plaatsen. Hierdoor zouden persmisdrijven mogelijk zwaarder bestraft worden dan wettelijk voorzien. Ook werd gedacht dat permisdrijven het best berecht werden door het volk, aangezien de pers zich richt tot het volk. Men zou kunnen stellen dat deze argumenten vandaag de dag echter minder relevant zijn.

De actuele versie van deze voorrang van rechtsmacht inzake persmisdrijven komt eigenlijk neer op een strafrechterlijke immuniteit voor de beschuldigden van persdelicten. Dergelijke zaken worden door het parket immers zelden voor het Hof van Assisen gebracht. Dit is ook de reden waarom de grondwet in 1999 hieromtrent herzien werd. De wetgever kon er mee leven dat politieke misdrijven niet vervolgd werden, hetzelfde gold echter niet voor persmisdrijven die ingegeven werden door xenofobie of racisme. Deze wijziging hield dan ook dat persmisdrijven ingegeven door xenofobie en racisme gecorrectionaliseerd.

Het Strafwetboek

Het strafwetboek legt enkele voor de hand liggende bepalingen of eerder beperkingen op aan degene die de (commerciële) boodschap maakt of verspreid. Zo zijn uitingen van xenofobie, negationisme, ... niet toegestaan. Maar ook moeten regels in verband met gerechtsverslaggeving gerespecteerd worden en wordt laster en eerroof niet toegestaan.

Het Burgerlijk Wetboek

Aquiliaanse aansprakelijkheid

De aquiliaanse, of burgerrechterlijke, aansprakelijkheid is een elementair concept van het Belgisch recht en wordt bepaald in artikel 1832 en 1833 van het burgerlijk wetboek.

Artikel 1382: ' Elke daad van de mens, waardoor aan een ander schade wordt veroorzaakt, verplicht degene door wiens schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden.'

Artikel 1383: 'Ieder is aansprakelijk niet alleen voor de schade welke hij door zijn daad, maar ook voor die welke hij door zijn nalatigheid of door zijn onvoorzichtigheid heeft veroorzaakt.'

De aquiliaanse aansprakelijkheid houdt dus in dat een ieder die schade berokkent aan een ander door zijn daden, of juist door het niet stellen van bepaalde daden, die schade moet vergoeden. Deze aansprakelijkheid geldt voor iedereen, dus ook de uitgever van commerciële boodschappen. Van deze uitgever wordt verwacht dat hij zich 'normaal omzichtig en voorzichtig' gedraagt in het uitoefenen van zijn functie. Het gaat hier dus eigenlijk over de burgerlijke versie van gelijkaardige pers-gerelateerde elementen uit het strafrecht (bijvoorbeeld laster en eerroof). Burgerlijke rechtbanken zijn dus bevoegd om in deze zaak schadeclaims te behandelen en schadevergoedingen toe te kennen. Deze schadevergoedingen kunnen tot in de tienduizenden euro's oplopen, maar kunnen ook slechts één euro morele schadevergoeding bedragen. Bovendien kan de rechtbank de publicatie van het vonnis in eender welk medium opleggen.

Er wordt echter nog een bijkomend onderscheid gemaakt, vooral in het licht van artikel 1383.

Quasi-Dilictuele Aansprakelijkheid

Artikel 1383 stelt een zorgvuldigheidsplicht aan de uitgever. Wanneer aan deze zorgvuldigheidsplicht echter niet voldaan kan worden omwille van een strafrechterlijke tekortkoming (bv. racistische boodschappen) is er niet langer een burgerlijke aansprakelijkheid. In dat geval gaat het immers om een persmisdrijf en treedt de getrapte aansprakelijkheid in werking.

Burgerlijke Aansprakelijkheid door een Onrechtmatige Daad

De uitgever kan ook de wet overtreden zonder daarom strafrechterlijk vervolgd te worden. In dit geval spreken we over een onrechtmatige daad (bv. het niet respecteren van het recht op vergeten). In een dergelijk geval is er dus geen persmisdrijf, treed de getrapte aansprakelijkheid niet in werking en blijft de uitgever persoonlijk aansprakelijk. Bovendien blijft dit het geval wanneer de uitgever wel strafrechterlijk vervolgd wordt, maar voor een ander delict dan dat wat onder de noemer 'persmisdrijf' valt.

In Rechtspraak

Grondwettelijke Bepalingen

Algemeen Geldigheid van de Grondwettelijke Bepalingen

De grondwetgever heeft het steeds over 'de drukpers', dit om te begrijpelijke reden dat wanneer dat de grondwet werd opgesteld de pers uitsluitend geschreven was. Van radio of tv was er destijds geen sprake, om nog maar te zwijgen over internet. In een dergelijke geval is het aan de zittende magistratuur om in haar rechtspraak de grondwettelijke bepalingen te herinterpreteren. Spijtig genoeg blijkt uit de rechtspraak geen eenduidige 'juiste' interpretatie. Specifiek over het principe van getrapte aansprakelijkheid verschillen de meningen enorm. Vele vonnisrechters veralgemenen artikel 25 ook naar de audiovisuele media. Het Hof van Cassatie (het hoogste rechtsgezag) oordeelde echter dat deze veralgemening niet gemaakt mag worden. Journalisten zouden immers steeds minder invloed hebben op wat er onder hun naam verschijnt. Volgens het Hof wordt de rol van de redacties namelijk steeds groter. Waarom dit niet het geval is voor de geschreven pers, of of redacties dan in enige mate aansprakelijk gehouden kunnen worden specificeerde het Hof niet.

Geldigheid van de Grondwettelijke Bepalingen in Commerciële Context

Principe van Getrapte Aansprakelijkheid

Ondanks het grondwettelijk principe van getrapte aansprakelijkheid, kunnen de uitgever, de drukker of de verspreider nog steeds vervolgt worden als mede-auteur. Zij het wel slechts in drie gevallen: als een van hen een anonieme auteur dekking geeft. Of als zij, in het uitoefenen van hun functie, zich niet aan de strikte regels van hun beroepskader gehouden hebben (bv. met opzet de feiten verkeerdelijk weergeven). Of wanneer de uitgever anderen dwing een bewuste fout te maken of een strafbaar feit te plegen.

Strafzaken

Correctionalisering van Persmisdrijven

Aangezien parketten persmisdrijven zelden voor het Hof van Assisen brengen, lopen heel wat vermeende 'persmisdadigers' ongestraft rond. Dit is in veel gevallen niet echt een probleem (bv. politieke misdrijven). Wat wel een probleem is echter, is dat ook misdrijven die ingegeven zijn door racisme en xenofobie niet vervolgd worden. Hiertoe werd de grondwet in 1999 veranderd: nu zouden misdaden die werden ingegeven door racisme of xenofobie berecht worden door een correctionele rechtbank. Het bleek echter allemaal lang zo simpel niet te zijn: Zo ging aan de veroordeling van het Vlaams Blok (21/04/2004, Hof van Beroep, Correctionele Kamer, Gent) omwille van zijn xenofobe publicaties een zware procedure vooraf om uit te maken welk rechtscollege nu eigenlijk bevoegd was om een oordeel te vellen over de zaak in kwestie. De Brusselse Rechtbank van Eerste Aanleg verklaarde zich onbevoegd om zich over de zaak te buigen omdat de rechtbank oordeelde dat dit over een politiek misdrijf ging. Het Brusselse Hof van Beroep bevestigde dit. Het Hof van Cassatie verbrak dit echter. Vervolgens riep de correctionele kamer van het Gentse Hof van Beroep zich uit als bevoegd. Het Gentse Hof van Beroep verwierp de stelling dat het om een politiek misdrijf ging en hier kwam de zaak dan ook voor.

Voor meer informatie verwijzen wij u door naar een overzicht van de categorie: Politiek en juridisch kader.

Bron

http://www.pers-gerecht.be/document.php?document_id=47 http://www.law.kuleuven.be/jura/art/33n4/dupont.htm